TÜP BEBEK TEDAVİSİ 

Tüp Bebek (In Vitro Fertilizasyon – IVF) yöntemi, çocuk sahibi olmak isteyen ancak doğal yollarla gebelik kazanamayan çiftlere uygulanan yardımcı üreme tekniğidir. Genellikle infertilite (kısırlık) tedavilerinde sonuç alamayan bireylere uygulanır.  

Bu yöntem, en basit haliyle çiftlerden alınan yumurta ve spermin laboratuvar ortamında döllenmesini, elde edilen embriyonun anne rahmine transferini ve kazanılan gebelik halinde bebeğin anne vücudunda sağlıkla büyümesi için yapılan tüm destek uygulamaları kapsar.  

Kimler Tüp Bebek Tedavisine İhtiyaç Duyar?  

35 yaşına kadar bir yıl, 35 yaşından sonra 6 ay boyunca düzenli korunmasız cinsel ilişkiye rağmen doğal gebelik kazanamayan tüm çiftler, infertilite (kısırlık) şüphesiyle, üreme sağlığını denetlemek için muhakkak kadın doğum uzmanına başvurmalı. Öncelikle kadının hormon seviyelerine, tüplerinde tıkanıklık olup olmadığına, yumurtlama işlevine, erkeğin ise sperm kalitesine bakılarak normal yollarla gebe kalmanın mümkün olup olmadığına araştırılmalı. Bu tetkikler yapıldıktan sonra, öncelikle hekimin uygun ve gerekli görmesi, ardından çiftin tüp bebek tedavisini kabul etmesiyle süreç başlayabilir.  

Peki tüp bebek tedavisi hangi durumlarda uygulanır? 

• Fallop tüpleri tıkanmış veya hasar görmüş kadınlar.  
• Hormon düzensizlikleri.  
• Yumurtlama işlevinde bozukluk olması.  
• Endometriozis (Çikolata kisti) olan kadınlar. 
• Düşük sperm sayısı veya sperm hareketlerinde sorun olan erkekler.
• Polikistik over sendromu (PCOS) veya diğer yumurtalık sorunları.
• Rahim fibroidleri.
• Genetik bir hastalık veya bozukluğa sahip olan çiftler.
• Açıklanamayan kısırlık nedenleri.  

Tüp Bebek Tedavisinin Aşamaları 

1- İlk Görüşme  

İlk görüşmede dikkatli ve kapsamlı şekilde hasta öyküsü alınır dinlenir. Çiftlerin daha önce bebek sahibi olma girişimleri olumsuz sonuçlandıysa, bu konudaki deneyimlerini açıklamaları istenir. Geçmiş tedaviler, hamilelik ve düşük gibi önemli deneyimler öğrenilir, önceki test sonuçları doktor tarafından incelir. Bu doğrultuda doktor çiftlerde çocuk olmama nedenlerinin kapsamlı araştırılmasını ister.  

2- Normal Gebelik Değerlendirmesi 

Çiftin kan testleri, kromozom analizi, varsa diğer hastalıklarla ilgili raporlar istenir. Daha sonra jinekolojik muayene ve ultrason yapılır. Kadının muayenesi, tüp bebek tedavisi ile gebe kalma şansının belirlenmesi açısından büyük önem taşır. Muayenede yumurtalıkların kapasitesi, yumurtalıklarda herhangi bir kistin varlığı, rahmin yapısı, fibroidlerin (miyom) veya konjenital (anomaliklerin) varlığı ve uterusun (rahmin) iç tabakasında miyom veya polipler gibi yer kaplayan oluşumların varlığı değerlendirilir. Kadında yumurta rezervlerinin durumuna bakılır. Muayene sırasında yakın zamanda yapılmamışsa PAP Smear testi, (rahim ağzı kanseri), akıntı varsa kültür testi yapılabilir. Semen analizi normalse ve cinsel işlev bozukluğu yoksa erkeğin muayene olmasına gerek yoktur. Herhangi bir ameliyat raporu veya bununla ilgili notlar incelenir. Elde edilen tüm bu veriler, tüp bebek tedavi sürecinin ve tedavinin ne zaman başlayacağının organize edilmesine ve belirlenmesine yardımcı olur. 

3- Çiftler İçin Uygunluk Testi

Hastalar aşağıdaki 6 bölümde gerekli tüm testleri yaparlarsa, Tüp Bebek Tedavisine karar verilir.  

• Kadın için yapılacak olan ilk testler, yumurtlama düzeylerini ve genel olarak hormon dengesini takip etme amacı ile yapılacak olan FSH, LH, Estradiol, Prolaktin, TSH, ve AMH hormon testlerini içerir. Bu testler adetin 2 ila 4. günleri arasında yapılır. 
• Ultrason taraması ve ilk konsültasyon (başka hekimlerden onay) yapılır. 
• Hem kadın hem de erkek için HIV, Anti HCV, HBsAg profili istenir. (Hepatit B Hepatit C ve Hiv testi)
• Sperm sayısı denetlenir.
• Kan uyuşmazlık testi yapılır. 
• Embriyo genetik testi yapılır.  

4- Yumurta Büyütme Tedavisi 

İlk olarak, yumurtaların birkaçını olgunlaştıran ve döllenmeye hazır hale getiren bazı ilaçlar alınır. Bu ilaçların nasıl alınacağı hekim tarafından belirlenir. Günlük bir enjeksiyon olarak veya burun spreyi olarak verilir ve yaklaşık iki hafta devam edilir. Buna yumurtlama indüksiyonu denir. Doğal adet döngüsü bastırıldıktan sonra, kişiye folikül uyarıcı hormon (FSH) adı verilen bir doğurganlık hormonu verilir. Bu hormon, yumurtalıkların ürettiği yumurta sayısını artırır. Bu, daha fazla yumurta toplanabileceği ve döllenebileceği anlamına gelir. Daha fazla döllenmiş yumurta ile klinik tedavide hasta kullanmak için daha fazla embriyo seçeneğine sahip olur.  

5- Yumurta Toplama ve Sperm Alımı 

Kadın ve erkekten alınan yumurta ve sperm, laboratuvar ortamında buluşturulur. Yumurta toplama, ameliyathanede genel anestezi altında transvajinal ultrasonografi kullanılarak, vajinadan yumurtalıklara ulaşılarak yapılır. Bu tüp hemen yumurtaları bulmaya ve analiz etmeye hazır bir embriyoloğa götürülür. Toplanan yumurtalar daha sonra özel bir inkübatöre konur. Ameliyattan sonraki ilk birkaç saat içinde hastalar uykusuzluk, hastalık ve kusma şikayeti yaşayabilirler, ancak sonrasında genellikle kendilerini daha iyi hissederler ve eve gidebilirler. Karın bölgesinde adet ağrısına benzer ağrılar ameliyattan sonraki birkaç gün içinde hissedilebilir. Bazı küçük vajinal kanama ve lekelenmeler de görülebilir.   

Yumurta toplama gününün sabahında, erkek partner de sperm toplama için kliniğe gelir. Çiftin sperm toplanmasından üç gün önce cinsel ilişkiden kaçınması önerilir. Semen, mastürbasyon yoluyla erkek partner için hazırlanan özel bir odada toplanır ve en sağlıklı spermler seçilir. Mastürbasyon/sperm toplama sırasında tükürük, sabun veya vazelin gibi başka bir kayganlaştırıcı kullanılmamalıdır. Semen örneği steril bir kapta verilmelidir. 

6- Laboratuvar Ortamında Dölleme   

Sperm ve yumurta toplandıktan sonra, sperm ICSI işlemi ile yumurtaya enjekte edilir. Yumurtalar ve spermler özel bir kapta birlikte saklanır ve dölleme gerçekleşir. Döllenmiş yumurtalardaki hücreler bölünüp embriyo haline geldikçe, laboratuvarda çalışanlar ilerlemeyi izler. Döllenme süreci 3 ila 5 gün sürer, hastalar embriyo gelişimi hakkında sık sık bilgilendirilir.  

7- Embriyo Takibi 

Bu aşamada doktor tedavi başlamadan önce transfer edilecek embriyo sayısını belirler. Bu durum hastanın yaşına bağlıdır.  

• 1. IVF döngüsünde 37 yaşın altındaki kadınlar sadece tek bir embriyo transferi, 2. IVF döngüsünde, 1 veya daha fazla yüksek kaliteli embriyo mevcutsa tek bir embriyo transferine sahip olmalıdır. Doktor, en kaliteli embriyolar mevcut değilse sadece 2 embriyo kullanmayı düşünür ve 3. IVF döngüsünde, en fazla 2 embriyo transfer eder.  
• 1. ve 2. tam IVF döngüsünde 37 ila 39 yaş arası kadınlar, 1 veya daha fazla yüksek kaliteli embriyo varsa, transfer edilen tek bir embriyoya sahip olmalıdır. Çift için embriyo transferi sadece en kaliteli embriyo yoksa düşünülmeli, 3. döngüde, en fazla 2 embriyo transfer edilmelidir. 

• 40 ila 42 yaş arası kadınlar çift embriyo transferine sahip olabilir. 

Herhangi bir uygun embriyo kalırsa, ileride IVF girişimleri için dondurulabilirler. 

8- Embriyo Transfer İşlemi 

 Yumurta alımından yaklaşık üç ila beş gün sonra, rahme bir veya daha fazla embriyo konur (buna embriyo transferi denir). Doktor rahim ağzından rahme ince bir tüp kaydırır ve embriyoyu tüp yoluyla doğrudan rahme yerleştirir. İşlem yaklaşık on dakika sürer. Daha sonra çift, çoğul gebelik riskine ve olası önlemlere ek olarak transfer edilen embriyoların sayısı ve kalitesi hakkında ayrıntılı olarak bilgilendirilir. Yaklaşık yarım saat dinlendikten sonra, hastanın eve gitmesine izin verilir.  

9- Transfer Sonrası Süreç 

Bu sürede cinsel ilişkiye hamilelik testine kadar izin verilmez. Hamilelik, embriyolardan herhangi biri rahmin astarına yapışırsa (tutunursa) gerçekleşir. Bu işlemler tüp bebek kliniğinde laboratuvar geliştirme sistemi ile profesyonal embriyolog ekibi ile yapılır. Embriyo transferinden sonra, kadına günün geri kalanında dinlenmesi söylenir. Bir risk olmadığı sürece tam yatak istirahati gerekli değildir. Çoğu kadın ertesi gün normal aktivitelerine döner. Embriyo transferinden sonraki 8 ila 10 hafta boyunca hasta progesteron hormonunun günlük haplarını almalıdır. Progesteron, yumurtalıklar tarafından doğal olarak üretilen ve uterusun (rahim) astarını hazırlayan ve böylece bir embriyonun rahme daha sıkı tutunmasını sağlayan bir hormondur. Progesteron ayrıca implante edilmiş bir embriyonun büyümesine ve rahme yerleşmesine yardımcı olur.  

10- Gebelik Testi 

Embriyo transferinden yaklaşık 12 ila 14 gün sonra, kadın kliniğe geri döner ve hamilelik testi yapılır. Kesin sonuç, beta-hCG hormon testleri yoluyla elde edilir. Test iki gün sonra tekrar yapılır. 2 hafta sonra, gestasyonel kese veya keseler transvajinal ultrason taraması ile izlenir. 

Unutmayın; 35 yaşına kadar bir yıl, 35 yaşından sonra 6 ay boyunca düzenli korunmasız cinsel ilişkiye rağmen doğal gebelik kazanamayan tüm çiftler, infertilite (kısırlık) şüphesiyle, üreme sağlığını denetlemek için muhakkak kadın doğum uzmanına başvurmalı.