Yumurtalık Kistleri
Yumurtalık kistleri, yumurtalığın iç kısmında veya yüzey bölgesinde meydana gelen ve çoğunlukla sıvıyla dolu olan keseler şeklinde görülür. Bu kistler iyi huylu ve kötü huylu olabileceği gibi, rahmin içindeki yapıdan veya direkt yumurtadan oluşabilir. Tüm yaş gruplarında görülebilirken her yaş gurubunda farklı çeşitlerde ortaya çıkabilir.
Yumurtalık Kistlerinin Çeşitleri Nelerdir?
Çikolata Kisti (Endometrioma): Üreme döneminde en sık görülen rahatsızlıklardan olan endometriyotik kistler, içindeki sıvı erimiş çikolata kıvamında olduğu için halk arasında çikolata kisti olarak da bilinir. Genellikle doğurganlık döneminde görülür ve hastaların annelik planı olabileceği için ameliyat ilk seçenek olarak değerlendirilmez. Öncelikle takipte kalınır ve kistin büyüklüğü, hasta şikayetlerinin derecesi gibi konular göz önünde bulundurularak gerekli görüldüğü durumlarda ameliyat yapılır. Operasyon çok başarılı bir şekilde gerçekleştirilmezse kistin tekrar ihtimali yüksektir.
Folikül Kisti: Yumurta büyür, gelişir ve çatlamaya başlar. Ancak bazı durumlarda bu çatlama gerçekleşmez ve yumurta büyümeye devam eder. Bu anormal büyüme neticesinde ise folikül kisti meydana gelir. Genellikle gençlik döneminde görülür ve regl ile birlikte vücuttan atılır.
Fonksiyonel Kistler: 13-18 yaş arasını temsil eden adölesan dönemde, hormonal denge henüz sağlanmadığı için bazı kistler meydana gelebilir. Bunlar çoğunlukla fonksiyonel kistler olarak görülürler. Kalıcı değildirler, genellikle cerrahi operasyon ihtiyacı duyulmadan, zamanla kendiliğinden yok olurlar.
Germ Hücreli Kistler: Ultrason kontrolüyle kolayca anlaşılabilen germ hücreli kistler veya bir başka deyişle germ hücreli tümörler, genellikle adölesan dönemde ve bu dönemden hemen sonraki üreme çağının başlarında görülür. Bazı çeşitlerinde ameliyat çözüm için yeterli olurken bazı durumlarda ise cerrahi operasyona ek olarak kemoterapiye de ihtiyaç duyulabilir.
Dermoid Kistler: Gebelik sürecinde genellikle embriyonal dönemde görülen bu kistler, bambaşka bir dokunun yumurtalık içinde kistleşmesiyle meydana gelir. Dermoid kistlerin içinde deri, kıl, yağ, kıkırdak, diş gibi dokular bulunabilir. Bu kistler hastada çok çabuk “tarsiyon” yani yumurta dönmesi oluşumuna yol açabilir, bu yüzden hızlı müdahale edilmesi gerekir.
Korpus Luteum Kistleri: Yumurtanın olgunlaşıp vücuttan atılacak hale geldiği yapıya korpus luteum denir. Regl döneminde atılması gereken yumurta atılmadığında içinde sıvı birikir ve korpus luteum kistleri meydana gelir. Adet düzensizliği gibi sorunlara yol açabilir.
Seroz Kistanedom: Yumurtalıkta en sık meydana gelen tümörlerdendir. Üreme çağındaki kadınlarda daha yaygın görülürler ve iyi huylu kistler olsa da %30’u zamanla kötü huyluya dönüşerek kansere neden olabilir. Boyutları 5 ila 15 santimetre arasında farklılık gösterebilir.
Müsinöz Kistadenom: İyi huylu tümöerlerin dörtte biri müsinöz kistadenomdur. Kötü huyluya dönüşerek hastalığa yol açma ihtimalleri seroz kistadenomlara kıyasla çok daha düşüktür. Boyutları çoğunlukla 15 ila 30 santimetre arasında farklılık gösterse de bazı durumlarda 60 santimetreye kadar çıktığı da bildirilmiştir.
Yumurtalık Kistlerinin Belirtileri Nelerdir?
Yumurtalık kistleri; türüne, kişinin yaş grubuna ve kalıtsal özelliklerine bağlı olarak farklı belirtiler gösterir. Ancak kist şüphesi için yeterli olabilecek bazı belirtiler şu şekildedir:
- Doğurganlık döneminde, korunmasız cinsel ilişkiye rağmen çocuk sahibi olamamak
- Regl döneminin şiddetli ağrılarla geçmesi
- Ağrılı cinsel ilişki
- Ağrılı dışkılama
- İdrar yapmada zorluk
- Uzun süre devam eden kasık ağrıları
- Sık idrara çıkma isteği
- Kabızlık
- Karın ağrısı
- Vajinal kanama
Bu belirtilerden herhangi birine sahipseniz, kontrole gitmeyi ihmal etmeyiniz.
Yumurtalık Kisti Tanısı Nasıl Konur?
İlk kontrol, hastanın karın ve kasık bölgesine doktor tarafından elle baskı uygulanarak yapılır. Bu elle fiziki muayene aşamasından sonra ağrılı bölgeler tespit edilir ve ultrasona geçilir. Ultrasonda önce kist tespit edilir. Kistin türünün tespiti için çeşitli testler gerçekleştirilir ve bazı durumlarda MR’a da ihtiyaç duyulabilir. Bunun yanı sıra tümör testleriyle de kistin iyi huylu ya da kötü huylu olup olmadığı, ne gibi riskler taşıdığı belirlenir ve tedavi aşamasına geçilir.
Yumurtalık Kistleri Nasıl Tedavi Edilir?
Tanı sürecindeki bulgular, test ve görüntüleme sonuçları ile hastanın şikayetleri bütünsel bir yaklaşımla değerlendirilir ve tedavinin takip mi yoksa cerrahi müdahale mi olacağı belirlenir. Takip sürecinde kistler düzenli olarak kontrol edilir ve bu takipler sonucunda kistin durumuna göre laparoskopi gibi kapalı cerrahi metotlar uygulanabilir. Benzer şekilde kistin riskli olduğu ve müdahale edilmesi gerektiği anlaşılırsa açık cerrahi operasyonla da kist alınabilir.
Hatanın yaşı, kistin türü, hastanın annelik planı olup olmadığı gibi birçok konu yumurtalık kistlerinde tedavi yöntemini ve sürecini belirleyen öğelerdir. Hekimler tüm bunları bir arada değerlendirerek size en uygun tedavi yöntemini seçecektir.